در نیمهٔ اول هزارهٔ دوم ق م جواهرات تولیدشده در شوش مشتمل بود بر دستبندها و گردنبندهای آراسته به مهره های گرمکی شکل و دانه های وسطی ( فاصله انداز ) از طلای تو خالی ، که زنان و مردان متساویاً زیب پیکر خود می ساختند . در نتیجهٔ کاوشهای علمی به عمل آمده در تورنگ تپه ، حسنلو ، دینخاتپه ، گوک تپه ، دیلمان ، و نیز به دست آمدن اشیائی از املش ، جواهراتی قابل سنه گذاری شناسایی شده اند که مسیر تحول وطیف طرحها و همچنین اسلوب های معمول در ایران شمالی را آشکار می سازند...
فلزات و سنگهای قیمتی از دیرباز در دستهای ماهر بشر به شکلهای تزیینی وهنری درآمده است تا چون زیور شخصی ، یا از جهت حیثیت اجتماعی ، و نهایتاًدر راه نیات آیینی به کار برده شود . از دیرزمانی چون ۵۰۰۰ سال ق م در مصر، و حدود ۲۵۰۰ سال ق م در میانرودان ( بین النهرین ) جواهرات و آرایه هایدل انگیز ساخته می شد ، که نمونه هایی از آن ـ مشکوف در کاوشهای شهرباستانی اور ، در جنوب بابل و وابسته به تمدن سومر ، به توسط سرلناردوولیـ از نظر می گذرد .
ساکنان ایران زمانی دیرتر به ثروت و فرصت کافیدست یافتند تا روی فلزات کار کنند و از آنها زیـورهایی بـسازند ، که دلیلعمده اش سختی اوضاع معیشت شان بود در مقایسه با میانرودان و کناره هایدرهٔ نیل که آب فراوان و کشاورزی آسان داشتند .
با این همه زیورهای مسی و رشته هایی از مهره و دانه به رنگها و ترکیبات گوناگون از میانه دورهمفرغ ، یا حدود ۳۰۰۰ تا ۱۳۰۰ ق م به دست آمده است . تپه حصار دامغان که واقع بر جادهٔ معادن سنگ لاجورد بدخشان قرار داشت از حدود سال ۲۰۰۰ ق مآنقدر توانگر شد که مرکز نخستینی برای زرگری و نقره کاری واقع گردید ،گرچه زیورها و اشیاء گرانبهایی که در آن جا ساخته می شد از ظرافت وتمامکاری بسی به دور بود .
انقراض امپراتوری سومری با سقوط وانهدام شهر مرکزی اور در ۲۰۰۶ ق م عواقب مهمی را موجب شد که یکی نابودی اشیاء همراه بردنی به عنوان غنایم جنگی بود ، و دیگری پراکنده شدن یا بیخان و مانی پیشه وران ، یعنی همام رویدادهایی که به دفعات بسیار ، زیانبخشفرهنگهای اقوام گردیده است .
باید در نظر داشت که بر طبق مدارک معتبر ، هم از لحاظ منطقه ای و هم از جهت نظم تاریخی ، بر اثر حفاریهای خطاکارانه و به دور از نظارت علمی ، در تعیین جایگاهها ، دوره ها ، تقدم وتأخر سنه ها ، شرایط اقتصادی و اوضاع اجتماعی ، و خصوصاً ارتباطات و داد وستدها ، آشفتگی بسیار به میان آمده ، و اصالت تولیدگاهها و قدمت ، اعتبارو سندیت عتیقه ها و زیرخاکیها در بازار ارزشها سخت مشکوک و متزلزل گردیدهاست ، و بیش از همه در مورد جواهرات و فلزات گرانبها و اشیاء کوچک همراهبردنی . به هر صورت مسلم است که این گونه اقلام همه جا و همه وقت در گردشدست به دست بوده است.
در نیمهٔ اول هزارهٔ دوم ق م جواهرات تولیدشده در شوش مشتمل بود بر دستبندها و گردنبندهای آراسته به مهره های گرمکیشکل و دانه های وسطی ( فاصله انداز ) از طلای تو خالی ، که زنان و مردانمتساویاً زیب پیکر خود می ساختند . در نتیجهٔ کاوشهای علمی به عمل آمده درتورنگ تپه ، حسنلو ، دینخاتپه ، گوک تپه ، دیلمان ، و نیز به دست آمدناشیائی از املش ، جواهراتی قابل سنه گذاری شناسایی شده اند که مسیر تحول وطیف طرحها و همچنین اسلوبهای معمول در ایران شمالی را آشکار می سازند ،مشتمل بر : آویزهای گوژکاری شده گرد یا ستاره ای ، گوشواره های ملیلهکاری به ریخت هلال ماه یا به شکل حلقوی مارپیچ ، انگشتری و گردنبندها بادانه های عقیق جگری و مهره های مجوف و شیاردار ( خیاره دار ) طلا ،همچنانکه نیمتاج و پولک و دگمهٔ تزئینیگوشواره ای جالب توجه کهبه اهتمام پروفسور دایسون در حسنلو مکشوف گردیده است شبیه به خوشه ای ازگویچه های کوچک طلا ، مانند دانه های انگور ، ساخته شده ، و از جهت بافتجودانه ای ( دان دان ) سطحش شباهتهایی با نمونه های نقش برجسته های سنگیآشوریان دارد .
چنانکه پیداست عرصهٔ الهام گیری جواهرساز ایرانی نسبت به ازدیاد مشتریانش گسترده تر می گردیده تا پاسخگوی تقاضا بماند . نخستین نمونه های دستبند طلای ایرانی تشکیل یافته از دو حلقهٔ مجوف طلا پیچیده بهدور یکدیگرو با دو انتهایش به شکل کلهٔ شیر در یکی از گورهای مارلیک پیداشده است . این نمونه ای آغازین از پیدایی دستبندهای طلایی است که با همینویژگی کلهٔ جانورانی بیرون رسته از دو انتهای حلقهٔ تو خالی ، و با نازککاریهای الحاقی ، در دورهٔ هخامنشی به انواع مختلف ساخته می شد
مقالات مشابه جواهرسازی :
الکتروفرمینگ و آبکاری در جواهرسازی
آموزش جواهرسازی ، پنج گام جواهرکار شدن
لزوم توجه به صنعت جواهرسازی و گوهر ها
ابزار و وسایل جواهرسازی و گوهر
جهت داشتن سطح صاف و بدون گره، می توان از جریان پریودیک و یا جریانمعکوس استفاده کرد که به طور معمول بین ۶۰ ثانیه رفت و ۱۰ ثانیه برگشت دارد
ابتدا به شکل مورد نظر که از جنس موم ریختهگری شده است چند عدد سیممسی نازک جهت ایجاد جریان وصل میشود. سپس قطعه موم را به رنگهای عادی ازجنس نقره، آغشته میکنیم تا هادی جریان برق شود. لازم به یادآوری است که مجموعه مدلهای مومی و غیره بایستی با دقت جا به جا شوند. سپس قطعه در وانسولفات مس بهوسیله یک لایه نازک مس به مدت ۱۵ دقیقه آبکاری میکنیم کهابن عمل مانع حل شدن لایه نقره روی موم در وان سیانوری با آمپر کم میشود.
پس از عمل فوق قطعه شستشو شده و در وان اصلی یعنی نقره سیانوری با آمپربین ۱۶۱۴-۱۰۷۶ بر متر مربع الکتروفوم میشود. این دانسیته جریان از میزانآمپری که در آبکاریهای معمولی استفاده میشود زیادتر است. ولی وان نیزغلظت بالایی دارد. اغلب پروفسور Lechtzin و دانشجویانش در سطح کار، ناصافیهایی گره مانند مشاهده می کردند که گاهی قابل قبول و بعضی اوقات قابلپذیرش نیست.
جهت داشتن سطح صاف و بدون گره، می توان از جریان پریودیک و یا جریانمعکوس استفاده کرد که به طور معمول بین ۶۰ ثانیه رفت و ۱۰ ثانیه برگشت دارد.
البته در این حالت می توان سرعت رفت و برگشت جریان را کم یا زیاد کردکه بستگی به نوع ساختار مورد نیاز و بقیه خصوصیات لایه الکتروفرمینگ دارد. جهت بهدست آوردن یک ساختار مناسب بایستی تلاطم لازم در وان را ایجاد کردکه توسط یک حرکت میله کاتدی و یا پمپ فیلتر ایجاد میشود.
پس از یک ساعت در حدی که ضخامت نقره مناسب باشد و قطعه استحکام لازم راپیدا کند، قطعه را از وان خارج کرده و در محلی مناسب که چندان در معرض دیدنباشد سوراخی ایجاد میکنیم که سپس با غوطه ور ساختن در آب جوش، موم ذوبشده و خارج می شود.
پس از این که موم به طور کامل ذوب و از قطعه خارج شد، قطعه جواهر موردنظر که دیگر شکل گرفته است دوباره داخل وان سیانور نقره رفته و حدود ۲ساعت دیگر داخل وان باقی میماند.
پرفسور Lechtzin هر از گاهی قطعه را از وان خارج کرده و با دست خممیکند و زمانی که دیگر قطعه خم نشود بدین معناست که ضخامت قطعه به اندازهکافی است و استحکام لازم را پیدا کرده است. البته در بعضی از نقاط قطعهممکن است جریان کمی کشیده بوده و هنوز قطعه نازک باشد و ضخامت بیشتریاحتیاج داشته باشد.
بهطور معمول ضخامت لایه آبکاری شده در حدود ۵/۰ میلی متر است. البتهضخامت نقره مورد نظر بستگی به شکل و پیچیدگی قطعه و همچنین استحکام موردنظر از لایه الکتروفوم دارد. برای نمونه جواهری که به عنوان دستبنداستفاده میشود استحکام بیشتری از یک گردنبند دارد
مقالات مشابه جواهرسازی :
الکتروفرمینگ و آبکاری در جواهرسازی
آموزش جواهرسازی ، پنج گام جواهرکار شدن
لزوم توجه به صنعت جواهرسازی و گوهر ها
ابزار و وسایل جواهرسازی و گوهر
با استفاده از این روش نه تنها امکان ساخت جواهر آلات بزرگ امکان پذیراست بلکه با توجه به اینکه در روش الکتروفرمینگ می توان آنها را تو خالیدر آورد. بنابراین بسیار سبک هستند و از لحاظ قیمت ارزان تمام می شوند وهم این که به آسانی میتوان بر روی گردن آنها را حمل کرد و از سنگینی آنهاخسته نشد، در عین حال که زیبایی کاملی دارند...
زمانی که در مورد الکتروفرمینگ و آبکاری بررسی و فکر می کنیم بهطورناخود آگاه استفاده از این تکنیک در صنعت به ذهن ما می رسد. این در حالیاست که پرفسور Stanley Lechtzin رییس بخش هنر و صنعت دانشگاه Temple ازالکتروفرمینگ بهعنوان تکنیکی در کارهای هنری به ویژه جواهرسازی استفادهکرده است.
داشتن ذوق هنری، اطلاعات علمی و فنی و بالاخره تجهیزات، جزء سه موردیاست که در این زمینه لازم و ضروری هستند. استاد Lechtzin با دانستن این سهمورد اولین فرد هنرمندی است که تجربه بسیار عمیقی در استفاده ازالکتروفرمینگ در حرفه جواهر سازی را دارا است. یکی از دروس جواهر سازی اودر دانشگاه بهطوراختصاصی در مورد استفاده از الکتروفرمینگ در جواهر سازیاست.
این روش، جواهرساز را قادر می سازد که با خیال راحت هر شکل و اندازه ایرا طراحی و تولید کند. بدین معنی که با استفاده از الکتروفرمینگ در جواهرسازی دیگر محدودیت شکل و به ویژه اندازه جواهر وجود ندارد.
با استفاده از این روش نه تنها امکان ساخت جواهر آلات بزرگ امکان پذیراست بلکه با توجه به اینکه در روش الکتروفرمینگ می توان آنها را تو خالیدر آورد. بنابراین بسیار سبک هستند و از لحاظ قیمت ارزان تمام می شوند وهم این که به آسانی میتوان بر روی گردن آنها را حمل کرد و از سنگینی آنهاخسته نشد، در عین حال که زیبایی کاملی دارند.
یکی از استادان جواهرسازی الکتروفرمینگ را در سال ۱۹۶۲ با چند وانبسیار کوچک ۸/۳ لیتری و یک رکتیفایر با قابلیت "جریان سازی معکوسperiodic reverse" شروع کرد و در سال پیش، با یک خط جدید که شامل ۹ وان بود کار راادامه و توسعه داد.
وان های مزبور شامل:
- وان ۸۹ لیتری تمیز کاری الکتریکی. وان ۷۶ لیتری نقره سیانوری.
- وان ۱۸۹ لیتری شستشو با آب. وان ۷۶ لیتری شستشو با آب.
- وان ۱۸۹ لیتری اسید شویی. وان ۷۶ لیتری آبکاری نقره با ضخامت ظریف.
- وان ۱۸۹ لیتری سولفات مس اسیدی. وان ۲۶ لیتری آبکاری طلا.
- وان ۱۸۹ لیتری نیکل براق.
عمل الکتروفرمینگ بر روی مومی که به طور معمول از مشتقات نفت است انجاممیگیرد. بدین معنی که موم مورد نظر تحت ذوب و ریخته گری در یک قالب فلزیو یا غیر فلزی مانند پلاستیک با مواد معدنی شکل دلخواه را به خود میگیرد
مقالات مشابه جواهر سازی :
آموزش جواهرسازی ، پنج گام جواهرکار شدن